Sebastian Jaworecki

Pomoce edukacyjne dla uczniów i nauczycieli

TEMAT 41: LINUX

 

 

1. TWÓRCA
          – Linus Torvalds (1991)

 

 

2. LICENCJA
          – GNU GPL (Antylopa)

 

 

3. SYMBOL
          – Pingwin (imię pingwina: TUX)

 

 

4. DYSTRYBUCJA LINUXA
          Dystrybucja Linuxa to złożony w całość system operacyjny oparty

          o jądro Linux (zestaw: jądro, oprogramowanie narzędziowe

          i użytkowe oraz instalator)

 

 

5. JĄDRO SYSTEMU OPERACYJNEGO
          Jądro systemu operacyjnego (ang. kernel) – podstawowa

          część systemu operacyjnego, odpowiedzialna za podstawowe zadania:


                    – współpraca z procesorem – rejestrami
                    – współpraca z pamięcią (zapis/odczyt)
                    – współpraca z urządzeniami zewnętrznymi

 

 

          Cechy jądra:
                    – wielozadaniowość (dzielenie czasu procsora)
                    – wielowątkowość
                    – wielodostępność
                    –wywłaszczalność

 

 

 

APLIKACJE

JĄDRO SYSTEMU OPERACYJNEGO

↕                 ↕                 ↕

PROCESOR    PAMIĘĆ    URZĄDZENIA

 

 

 

 

 

          Wielozadaniowość – równoczesne wykonywanie więcej niż jednego
                                            procesu.

 

 

6. SYSTEMY PLIKÓW LINUX
          ext3, ext4, ext5 → domyślne systemy plików Linuxa
          – FAT
          – NTFS
          – ISO9660 → dyski CD/DVD

 

 

7. STRUKTURA KATALOGÓW – STANDARD FHS
          home → katalogi domowe użytkowników
          dev → sterowniki urządzeń
          root → katalog administratora
          bin → programy binarne / pliki binarne narzędzi systemowych
          boot → przechowuje jądro systemu
          etc → pliki konfiguracyjne, ustawienia systemowe
          lib → biblioteki programów
          lost + found → zagubione pliki
          mnt → punkt montowania innych niż natywne systemów plików
          media → punkt montowania dla nośników wymiennych
          opt → statycznie kompilowane aplikacje
          proc → wirtualny system plików informujący o stanie procesorów (pliki txt)
          sbin → pliki binarne
          temp → pliki tymczasowe
          usr → dokumentacja systemu
          var → pliki zmieniające się

 

 

8. INTERPRETER POLECEŃ
          Interpreter poleceń = interfejs tekstowy = powłoka systemowa = Shell

 

 

9. BASH
          BASH – powłoka systemowa napisana dla projektu GNU rozprowadzana

                       na tej licencji.

 

 

10. CHS
          CHS – jedna z systemowych powłok unixowych

 

 

11. KSH
          KSH – powłoka unixowa

 

 

12. TERMINAL (tty…) 

          Urządzenie pozwalające na komunikację z komputerem głównym.

 

13. KONSOLA

          „Terminal Super Usera”. Dziś konsola to terminal, na którym

          zalogowany jest root.

 

14. PRZEŁĄCZANIE MIĘDZY TERMINALAMI
          Ctrl + Alt + F… (numer terminala)

 

15. GUI – Graficzny Interfejs użytkownika

 

 

16. PSEUDO TERMINAL – emulacja terminal wirtualnego w środowisku

                                    graficznym (okienko)

 

 

17. PROGRAMY UDOSTĘPNIAJĄCE EMULACJE TERMINALI WIRTUALNYCH W ŚRODOWISKU GRAFICZNYM:
          xterm → standardowy emulator terminala dla XWindow
          gnome-terminal → emulator terminala dla środowiska GNOME
          konsole → emulator terminala dla środowiska KDE

 

 

18. PROCES
          Proces – egzemplarz danego programu posiadający własną

          przestrzeń adresową


          Ctrl+Z | bg → proces przeniesiony w tło

 

 

19. USŁUGA (DEMON) – serwis systemowy – w Linuxie są to programy

                                    uruchamiane podczas startu systemu w celu

                                    wykonania pewnych czynności.

 

 

20. UŻYTKOWNICY – LINUX
          – Posiadają UID (User ID)
          – Posiadają własny katalog domowy (w katalogu home)


          – Polecenia:
                    useradd
                    – passwd
                    – usermod
                    – userdel
                    su → przełącz użytkownika

 

 

21. HASŁA UŻYTKOWNIKÓW:     etc/passwd     etc/shadow
          – baza haseł – plik haseł:
                    – x lub *
                    – UID
                    – GID
                    – Imię i nazwisko, opis
                    – Ścieżka katalogu domowego
                    – Powłoka logowania

 

 

22. GRUPY UŻYTKOWNIKÓW
          – Posiadają GID (Group ID)


          – Polecenia:
                    – addgroup
                    – del group
                    – chgrp → zmień grupę


          etc/group
          – Nazwa
          – Hasło
          – GID
          – Lista użytkowników

 

 

23. UWIERZYTELNIANIE I AUTORYZACJA


          Uwierzytelnianie – proces polegający na zweryfikowaniu

                                        wiarygodności użytkownika próbującego

                                        uzyskać dostęp do zasobów systemu.

 

          Autoryzacja (upoważnienie) – proces pozwalający zdecydować

                                        do jakich zasobów dany użytkownik może uzyskać

                                        dostęp i jakie operacje w systemie może wykonać.

 

 

24. PAM (PLUGGABLE AUTENTICATION MODULES) – biblioteki pozwalające na

                                        uwierzytelnienie użytkownika przez programy

                                        w systemie.

 

 

25. MODUŁY ŁADOWALNE – osobno ładowane części kernela. Polecenie lsmod

                                        wyświetla jakie moduły mamy obecnie do dyspozycji.

 

 

26. SHELL PROMPT NP. …$ …#
          $ → zwykły użytkownik
          # → Super User | root

 

 

27. UKRYTE PLIKI
          – Pliki ukryte zaczynają się od kropki

 

 

28. HISTORIA WYKONYWANYCH POLECEŃ
          .bash_history (w katalogu domowym)

 

 

29. TAB – autouzupełnianie

 

 

30. ZNAKI GLOBALNE W LINUX
          * → dowolny ciąg znaków
          ? → jeden znak
          [abcde] → jeden znak z wymienionych
          [a–e] → jeden znak z wymienionych
          [!abcde] → jeden znak z niewymienionych

 

 

31. PODRĘCZNIK SYSTEMOWY – POMOC SYSTEMOWA
          man
                    man polecenie    |    polecenie –help

 

          info → ulepszona wersja man

 

 

          Wyście z pomocy → Q

 

 

32. LOGOWANIE NA KONTO ROOTA
          sudo su → zmieni się znak zachęty, nasz terminal stanie się konsolą

 

 

33. PORUSZANIE SIĘ MIĘDZY KATALOGAMI
          ~ → katalog domowy zalogowanego użytkownika
          / → katalog główny
          . → katalog bieżący
          .. → katalog nadrzędny

 

 

34. POLECENIA
          whoami → kim jestem (podaje identyfikator konta zalogowanego usera)
          who → lista aktualnie zalogowanych użytkowników
          ps → wyświetl listę uruchomionych poleceń
          kill → zabij proces
          mkdir → tworzy katalog
          ls → listuje / wyświetla zawartość katalogów
          rmdir → kasuje katalog jeżeli jest pusty
          cp → kopiuje plik
          mv → przenosi lub zmienia nazwę pliku
          rm → kasuje plik
          cd → zmienia bieżący katalog roboczy
          pwd → pokazuje na której gałęzi drzewa katalogów siedzimy
          find → wyszukuje pliki (ciągi znaków w plikach etc.)
          touch → zmienia datę modyfikacji / tworzy plik
          rename → zmienia nazwę pliku
          cat → wyświetla zawartość pliku / przekazuje z wejścia na wyjście

 

 

35. WĘZEŁ – i (ang. index-mode) – struktura danych, w której Linux przechowuje

                    informacje o plikach i katalogach. Posiada unikatowy numer,

                    jest skojarzony z jednym zbiorem.

 

 

36. DOWIĄZANIA TWARDE (ang. hard link)
          Dowiązanie twarde umożliwia odwołanie się do jednego zbioru danych

          za pomocą różnych nazw. Aby można było utworzyć dowiązanie plik lub

          folder musi istnieć.

 

 

37. DOWIĄZANIE SYMBOLICZNE (ang. symbolic link) = skrót w Windows

 

 

38. DOWIĄZANIA – POLECENIA
          ln → dowiązanie twarde
          ln –s → dowiązanie symboliczne

 

 

39. ZBIORY UKRYTE
          Plik, którego nazwa rozpoczyna się od kropki jest plikiem ukrytym.

          Polecenie ls –a wyświetla zbiory ukryte.

 


40. TRYB DŁUGIEGO WYŚWIETLANIA NAZW PLIKÓW – LS –L
          Przykład:
          drwxr-xr-x adam adam 4096 2016-01-21 23:57 plik

 

 

41. ZMIANA UPRAWNIEŃ
          chmod
                    chmod ugo+w umba.txt

        

 

UPRAWNIENIA

Słownie

Liczbowo

Nazwa

– – –

0

Brak praw

– – x

1

Prawo do uruchomienia

– w –

2

Prawo do zapisu

– w x

3

Prawo do zapisu i uruchomienia

r – –

4

Prawo do odczytu

r – x

5

Prawo do odczytu i uruchamiania

r w –

6

Prawo do odczytu i zapisu

r w x

7

Prawo do odczytu, zapisu i uruchomienia

 

 

 

 


42. ZMIANA WŁAŚCICIELA ZBIORU
          – chown
                    chown użytkownik:grupa plik


          Administrator zmienia właścicieli zbioru

 

 

43. ARCHIWIZACJA I KOMPRESJA
          tar → archiwizacja danych – tworzy nieskompresowane archiwum
          gzip → kompresja danych
          gunzip → dekompresja danych

 

 

44. DYSTRYBUCJE
          1. RedHat – jedna z najstarszych i najpopularniejszych. Podzieliła się

                             na Fedorę i komercyjny ReaHat Enterprise Linux.


          2. Fedora – powstała z RedHat – niekomercyjna


          3. Mandriva – dawniej Linux Mandrake


          4. Debian – dystrybucja rozwijana od 1993r. na bazie Debiana powstało Ubuntu.


          5. Ubuntu – dystrybucja oparta na Debianie


          6. OpenSUSE – wersja niekomercyjna (komercyjna: SUSE Linux Enterprise)


          7. Knoppix

 

 

45. INSTALACJA
          Linux wymaga 2 partycji: Pierwsza partycja – partycja systemowa,

          Druga partycja – plik wymiany (swap – partycja / plik wymiany)

 

 

46. DYSKI TWARDE
          hda → pierwszy dysk w kanale podstawowym IDE
          hdb → drugi dysk w kanale podstawowym IDE
          hdc → pierwszy dysk w kanale pomocniczym IDE
          hdd → drugi dysk w kanale pomocniczym IDE

 

          sda → pierwszy dysk
          sdb → drugi dysk
          sdc → trzeci dysk

 

          sda1 – sda4 → partycje podstawowe
          sda5 → partycje rozszerzona

 

 

47. PUNKT MONTOWANIA

 

 

 

 

 

Polecam

Polecam

Polecam

REKLAMA